Kasten Öldürme Suçu ve TCK m. 81’in Kapsamı

Kasten öldürme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun en ağır suç tiplerinden biridir ve insan yaşamına yönelik en temel ihlali ifade eder. TCK m. 81’de düzenlenen bu suç tipi, basit kasten öldürme fiilini konu almakta olup, nitelikli haller TCK m. 82’de ayrıca düzenlenmiştir. İnsan hayatının korunması, hem anayasal hem de uluslararası hukukta en üst seviyede güvence altına alınmış bir değerdir. Bu nedenle, kasten öldürme suçunun hem normatif hem de uygulamadaki önemine dikkatle eğilmek gerekir.

“Yaşam hakkı, insan onurunun ve özgürlüklerin temelini oluşturur.”

Suçun Tanımı

TCK m. 81, “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde düzenlenmiştir. Bu hüküm, failin iradi ve bilerek gerçekleştirdiği öldürme eylemini tanımlamaktadır. Failin kastı, doğrudan kast ya da olası kast şeklinde ortaya çıkabilir.

Suçun Koruduğu Hukuki Değer

Kasten öldürme suçunun koruduğu hukuki değer, en temel hak olan yaşam hakkıdır. Yaşam hakkı, Anayasa m. 17 ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m. 2 kapsamında mutlak nitelikte bir hak olarak güvence altına alınmıştır.

Kasten Öldürme Suçunun Unsurları

Maddi Unsurlar

Kasten öldürme suçunun maddi unsurları, fiil (öldürme hareketi), netice (ölüm) ve nedensellik bağıdır.

Fiil (Hareket): Failin mağdurun yaşamına son vermeye yönelik icrai ya da ihmali hareketi.

Netice (Ölüm): Mağdurun biyolojik yaşamının sona ermesi.

Nedensellik Bağı: Failin eylemi ile mağdurun ölümü arasında uygun nedensellik bağının bulunması.

Manevi Unsurlar

Suçun manevi unsuru kasttır. Fail, mağdurun yaşamına son vermek bilinciyle hareket etmelidir. Burada doğrudan kast kadar olası kast da yeterli kabul edilmektedir.

Yargıtay içtihatlarında, olası kastın varlığı için failin sonucu “kabullenmiş olması” yeterlidir.

TCK m. 81 ile TCK m. 82’nin Ayrımı

TCK m. 81, kasten öldürme suçunu düzenlerken; TCK m. 82’de nitelikli haller sayılmıştır. Örneğin; canavarca hisle öldürme, üstsoyu öldürme, kamu görevlisini görevinden dolayı öldürme gibi durumlar ağırlaştırıcı neden olarak kabul edilmiştir.

• Kasten öldürme (m. 81): Müebbet hapis cezası.
• Nitelikli kasten öldürme (m. 82): Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.

Örnek Karşılaştırma

• Failin kavga sırasında mağduru bıçaklayarak öldürmesi: m. 81.
• Failin planlı ve tasarlayarak öldürmesi: m. 82.

Suçun Faili ve Mağduru

Fail

Kasten öldürme suçunun faili herkes olabilir. Failin özel bir sıfatı aranmaz. Ancak iştirak halinde suçun işlenmesi, sorumluluğun derecesi açısından önem arz eder.

Mağdur

Mağdur ise yaşayan herhangi bir insandır. Henüz doğmamış çocuğun öldürülmesi, kasten öldürme kapsamında değil, çocuk düşürtme veya düşük yaptırma suçları kapsamında değerlendirilir.

Suçun İşleniş Biçimleri

Kasten öldürme farklı araçlar, yöntemler ve süreçlerle gerçekleştirilebilir.

Doğrudan fiil ile öldürme: Ateşli silah, bıçak, zehir.

İhmali davranışla öldürme: Hastaya ilaç vermemek, çocuğu beslememek.

Birden fazla hareketle öldürme: İşkence ve darp sonucunda ölüm.

İhmali Davranışla Öldürme

TCK m. 83, ihmali davranışla kasten öldürmeyi düzenlemektedir. Bu durumda failin mağdurun yaşamını koruma yükümlülüğünü ihlal etmesi gerekir.

Kast Türleri ve Uygulamadaki Önemi

Doğrudan Kast

Failin doğrudan mağdurun yaşamına son vermeyi hedeflemesi.

Olası Kast

Failin eyleminin ölüm sonucunu doğurabileceğini bilmesine rağmen, sonucu kabullenmesi.

Yargıtay kararlarında, yoğun trafik ortamında hızla ateş eden failin eylemi olası kastla kasten öldürme olarak nitelendirilmiştir.

Hukuka Aykırılık Unsuru

Her suçta olduğu gibi, kasten öldürme fiilinin de hukuka aykırı olması gerekir. Ancak bazı durumlarda hukuka uygunluk sebepleri gündeme gelebilir:

• Meşru savunma (TCK m. 25)
• Kanun hükmünü yerine getirme

Uluslararası Hukukta Yaşam Hakkı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, yaşam hakkını mutlak bir hak olarak değerlendirmektedir. Devletin, hem negatif yükümlülüğü (yaşamı kasten sona erdirmeme) hem de pozitif yükümlülüğü (yaşamı koruyucu önlemler alma) bulunmaktadır.

Suçun Cezası

TCK m. 81 uyarınca, kasten öldürme suçunun yaptırımı müebbet hapis cezasıdır. Bu ceza, failin topluma kazandırılması amacıyla koşullu salıverme imkanları çerçevesinde infaz edilmektedir.

Cezanın Ağırlaştırılması

• Nitelikli hallere girerse ağırlaştırılmış müebbet hapis uygulanır.
• Çocuk, yaşlı veya engelliye karşı işlenirse TCK m. 82 devreye girer.

Sonuç

Kasten öldürme suçu, ceza hukukunun en temel ve ağır yaptırımlı suç tiplerinden biridir. İnsan yaşamına yönelmesi nedeniyle hem maddi hem manevi unsurların doğru belirlenmesi, uygulamada adaletin sağlanması açısından kritik önemdedir. Yargıtay içtihatları, kastın tespitinde ve nitelikli hallerin uygulanmasında yol gösterici niteliktedir.

“Yaşam hakkı dokunulmaz, devredilmez ve ertelenemez bir haktır.”